Wydawca treści Wydawca treści

Użytkowanie lasu

Użytkowanie lasu to korzystanie z jego zasobów – pozyskanie drewna, zbiór płodów runa leśnego, zbiór roślin lub ich części na potrzeby przemysłu farmaceutycznego, pozyskanie choinek, eksploatacja kopalin i wiele innych. Leśnicy umożliwiają społeczeństwu korzystanie z darów lasu, ale w sposób zapewniający mu trwałość

 Rozmiar pozyskania drewna określony jest w planie urządzenia lasu, który sporządzany jest dla każdego nadleśnictwa na 10 lat. Zapewnia on pozyskiwanie drewna w granicach nie tylko  nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu, lecz także systematycznie zwiększających zapas drewna pozostającego w lasach, tzw. zapas na pniu. Leśnicy prowadzą w lasach gospodarkę w sposób zapewniający ich trwałość i możliwość biologicznego odtwarzania.

O wielkości pozyskania drewna decyduje tzw. etat cięć określony w każdym planie urządzenia lasu. Jest to ilość drewna możliwa do wycięcia w określonych drzewostanach na określonej powierzchni  w okresie 10 lat, które obejmuje plan. Dzięki temu, że etat jest niższy niż przyrost drewna w tym samym okresie, następuje stały wzrost zapasu „drewna na pniu" (w Polsce pozyskuje się ok. 55 proc. przyrostu). Ocenia się, że zasobność polskich lasów wynosi obecnie ponad 2,049 mld m sześć. drewna.
Pozyskane drewno pochodzi z:

    cięć rębnych – usuwania z lasu drzewostanów „dojrzałych"; ich podstawowym celem jest przebudowa i odtworzenie drzewostanów;
    cięć pielęgnacyjnych (czyszczeń i trzebieży) – usuwania z lasu części drzew uznanych za niepożądane i szkodliwe dla pozostałych drzew i wartościowych elementów drzewostanu;
    cięć niezaplanowanych – są one konsekwencją wystąpienia klęsk żywiołowych w lasach.

Głównym produktem, dostarczanym przez lasy, jest oczywiście drewno. Jego roczne pozyskanie w nadleśnictwach, nadzorowanych przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Poznaniu, osiągnęło poziom ok. 1,84 mln m3. Z tej ilości ok. 49% drewna pochodziło z cięć rębnych, natomiast 51% - z cięć pielęgnacyjnych (tzw. przedrębnych), czyli prowadzonych w drzewostanach, które nie osiągnęły jeszcze wieku rębności. Ogółem cięciami rębnymi objętych jest rocznie ok. 3500 ha drzewostanów dojrzałych.
Średnio w lasach, nadzorowanych przez RDLP w Poznaniu, pozyskuje się ok. 60% rocznego przyrostu miąższości. Pozostałe 40 % miąższości odkłada się na pniu i powiększa zasoby zarządzanych  lasów. Pozyskanie drewna prowadzone jest w większości ręcznie za pomocą pilarek, jednak coraz częściej wykorzystywane są również maszyny wielooperacyjne, tzw. harvestery, które dokonują ścinki drewna, a po ścięciu okrzesują je i przerzynają na kłody o takich długościach, jakich wymaga odbiorca.


Udział najważniejszych grup sortymentów w drewnie pozyskiwanym przez nadleśnictwa RDLP w Poznaniu przedstawia się następująco:

tartaczne 35,5%,

papierówki 47,1%,

opał 14,9%,

pozostałe sortymenty 2,5%.


Oprócz drewna pozyskiwane są także choinki, których rocznie sprzedaje się ok. 11 tysięcy sztuk. Wśród tzw. użytków ubocznych na wymienienie zasługują m.in. płody runa leśnego (grzyby, jagody), których pozyskanie jednak jest prowadzone przez miejscową ludność, głównie na potrzeby własne, i dlatego nie jest prowadzona ewidencja skali tego użytkowania. W lasach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu nie prowadzi się pozyskania żywicy. Powodem jest zarówno niska opłacalność samego pozyskania tego surowca, jak i wywołane żywicowaniem uszkodzenia odziomkowych, a więc najcenniejszych fragmentów drewna sosny, które w efekcie jest niechętnie nabywane przez przemysł drzewny.

Tekst. Małgorzata Haze, Jędrzej Górski