„Ziemia kaliska należy do obszarów, które zgodnie uznaje się za jeden z najbardziej interesujących w najdawniejszych dziejach ziem polskich. Prace wykopaliskowe kontynuowane od końca XIX wieku dostarczają coraz nowszych źródeł dokumentujących wyjątkową pozycję okolic Kalisza w historii tej części Europy. Kolejne prace terenowe podejmowane są już jednak coraz rzadziej i zazwyczaj ograniczają się do niewielkiej przestrzeni i charakteru sondażowego." - mówi dr Grzegorz Szczurek z Fundacji Ochrony Zabytków z Poznania.

Wykopaliska na kurhanie

Nieznane dotychczas cmentarzysko kurhanowe w lasach w pobliżu Tłokini Kościelnej odkryto dwa lata temu. Obszar szybko zabezpieczono i podjęto działania w celu rozpoczęcia szeroko zakrojonych badań archeologicznych. Miało to na celu również ocalenie tego miejsca przed działalnością nielegalnie działających "amatorów przeszłości”, o których obecności świadczyły ślady rabunkowych wykopów.

Wykopaliska zrealizowano w sierpniu i wrześniu tego roku. W trakcie prac udało się odkryć, że kurhan zawiera dwie odrębne formacje. Pierwsza pochodzi z przełomu neolitu i epoki brązu (ok. 2000 lat p.n.e.) jest mniejsza i zawiera grób z zachowanymi krzemiennymi grotami. Kilkaset lat później, bo ok. 1000-800 r. p.n.e. miejsce to ponownie wykorzystano tym razem prawdopodobnie w celach kultu. Istniejący nasyp otoczono kamiennym wieńcem, najprawdopodobniej tworząc w ten sposób miejsce o charakterze „świętej góry”.

Dalsze badania takie jak datowanie radiowęglowe, czy analizy geochemiczne i DNA, które pozwolą dokładniej ustalić wyniki wykopalisk przeprowadzonych w Tłokini Kościelnej, wymagają kolejnych nakładów finansowych.

Wykopaliska były znakomitym przykładem połączenia sił naukowców, pasjonatów historii i leśników. Do ich realizacji potrzeba było sporych nakładów pracy i środków. Ekspedycja składająca się z blisko 30 osób przez długie i często upalne dni metodycznie pracowała, odkrywając kolejne sekrety kurhanu. W pracach udział brali studenci Wydziału Archeologii UAM w Poznaniu, członkowie Stowarzyszenia Poszukiwaczy Artefaktów Historycznych z Kalisza, Stowarzyszenia Regionalnej Grupy Historycznej Schondorf z Liskowa i Kaliskiej Grupy Eksploracyjnej wspierani również przez osoby związane z Wydziałem Pedagogiczno-Artystycznym UAM w Kaliszu.

Wizualizacja autorstwa Macieja Lipowieckiego pozwala zapoznać się ze skalą powierzchni odkrytej w trakcie prac wykopaliskowych.

Plany na rezerwat

„Obszary leśne to idealne miejsce, by chronić tajemnice zamierzchłych czasów. Wiele zabytków archeologicznych przetrwało właśnie dlatego, że chroniły je lasy. Dzięki nim zachowały się liczne obiekty o własnej strukturze terenowej, takie jak grodziska, pozostałości osad, czy kurhany.” - zwraca uwagę Szymon Lis nadleśniczy Nadleśnictwa Kalisz.

Efektem prac było również podpisanie przez Fundację Ochrony Zabytków w Poznaniu, Nadleśnictwo Kalisz, Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej oraz Urząd Miasta i Gminy Opatówek porozumienia w celu stworzenia nowoczesnego rezerwatu archeologicznego. Miałby on powstać w przeciągu najbliższych 2-3 lat. Już niebawem ruszą prace projektowe, później koordynatorzy rozpoczną pozyskanie środków finansowych.