Wielkopolskie szatany

Niedawno na terenie poznańskiej dyrekcji Lasów Państwowych dokonano niezwykłego przyrodniczego odkrycia. W wielkopolskim lesie po raz pierwszy odkryto bowiem szatana! Grzyb ma krwistoczerwony trzon, białoszary kapelusz, który sinieje pod wpływem dotyku.

Grzyb obdarzony dosyć sugestywną nazwą krwistoborowika szatańskiego należy do rodziny borowikowatych. Występuje w Europie i Zachodniej Azji w lasach liściastych, zwłaszcza pod bukami i dębami rosnącymi na glebach wapiennych.

„W Polsce jest bardzo rzadki, znamy zaledwie kilkanaście miejsc, w których można go spotkać. W związku z tym od 2014 roku podlega ochronie ścisłej i uznawany jest za gatunek krytycznie zagrożony. Do tej pory najlepiej poznane jego stanowiska zlokalizowane są w Górach Kaczawskich i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej”-mówi Piotr Grześ z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu.

Ilustracja przedstawia owocniki krwistoborowika szatańskiego z najważniejszymi jego cechami. Fot. Piotr Grześ (RDLP w Poznaniu)

To pierwsze i jedyne takie miejsce w naszej dyrekcji. Lokalizacja stanowiska pozostaje niejawna, aby ochronić grzyby i ich otoczenie przed zniszczeniem. Oczywiście nadleśnictwo, na którego terenie został znaleziony, otoczy go opieką i zadba, by siedlisko tego niezwykłego grzyba przetrwało w spokoju”-informuje Marlena Kowalkowska naczelnik Wydziału Ochrony Lasu RDLP w Poznaniu.

Zbiory grzybów w polskich lasach szacuje się średnio na ok. 100 tys. ton rocznie, zaś ich rynkowa, szacunkowa wartość to ok. 700 mln zł. W polskich lasach występuje 1,4 tys. gatunków grzybów jadalnych, ale zawsze trzeba być bardzo ostrożnym. Przeciętny Polak rozpoznaje około 15 gatunków grzybów, a wytrawny grzybiarz około 40 gatunków.


Czym wyróżnia się krwistoborowik? Przede wszystkim wyglądem, który sprawia, że trudno go pomylić z powszechnie cenionym i poszukiwanym przez grzybiarzy borowikiem szlachetnym, zwanym prawdziwkiem. Szatany mają białoszare kapelusze, których średnica może dochodzić do 30 cm z matową szarą skórką, która nie oddziela się od miąższu. Najbardziej widowiskowy jest jednak baryłkowaty trzon, który w odpowiednich warunkach zabarwia się na intensywnie krwistoczerwony kolor, stąd jego nazwa rodzajowa - krwistoborowik. Kolejną charakterystyczną cechą jest fakt, iż miąższ zarówno kapelusza, jak i trzonu sinieje pod wpływem dotyku. Dodatkowo starzejące się osobniki wydzielają charakterystyczny nieprzyjemny zapach. 

Fotografia przedstawia przecięty i siniejący owocnik krwistoborowika szatańskiego. Fot. Piotr Grześ (RDLP w Poznaniu).

Krwistoborowik szatański oprócz swego wyglądu ma jeszcze jedną diabelską cechę, jest trujący. Jego spożycie powoduje ciężkie dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Toksyny zawarte w surowym owocniku wywołują zapalenie żołądka i jelit, ostatecznie wywołując połączenie biegunki, wymiotów, drgawek i bólu brzucha. Ze względu na nieliczne obszary występowania i nieprzyjemny zapach owocników doniesienia o zatruciach tym grzybem są rzadkie.

Jeśli w trakcie spaceru w lesie natkniemy się na nieznanego grzyba, NIE ZBIERAMY GO ANI NIE NISZCZYMY! Po pierwsze ochroni to nas przed zatruciem. Po drugie należy pamiętać, że grzyby dla nas niejadalne i trujące również są częścią lasu. Często stanowią pokarm lub schronienie dla zwierząt.