Dbałość o zasoby wody w lasach to temat aktualny przez cały rok. To właśnie ten życiodajny płyn i jego dostępność daje siłę do wzrostu siewkom, które w niedalekiej przyszłości utworzą gęste młodniki. W końcu wpływa na stan zdrowotny naszych lasów. To właśnie dzisiaj w Światowy Dzień Wody, w szczególny sposób mówimy o jej roli w naszym życiu.

Światowy Dzień Wody (ang. World Water Day) to święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 1992 roku, obchodzone corocznie 22 marca. Hasłem przewodnim tegorocznej edycji jest docenienie roli wody.

Zasoby wody na świecie i w Polsce

Wielu mieszkańców naszej planety – obecnie ok. 800 milionów osób – cierpi z powodu braku dostępu do czystej wody pitnej. W 2010 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, według której dostęp do czystej wody jest prawem człowieka (cele zrównoważonego rozwoju 2030).

Tymczasem słodka woda przestała być zasobem odnawialnym – zużywamy jej więcej i szybciej, niż jest w stanie się odtworzyć.  Ziemię nazywamy "błękitną planetą”, gdyż ok. 70% pokrywa ją woda, a zaledwie 2,5% to woda słodka, która nadaje się do picia. To nasz skarb – dbajmy o niego, póki jeszcze mamy na to czas.  

Zasoby wodne Polski są jednymi z najskromniejszych w Europie, często mówi się, że wody w naszym kraju jest tyle, co w Egipcie. Również wiele krajów afrykańskich, amerykańskich i azjatyckich ma większe zasoby wody niż Polska. Więcej o tym przeczytasz w Eko kalendarzu.

Jak niedobór wody wpływa na lasy?

Okresowo, w  ciągu roku wody w lesie jest, jak na lekarstwo. W poprzednich latach wysokie letnie temperatury idące w parze z coraz mniejszymi opadami deszczu i bezśnieżne zimy spowodowały długotrwałą suszę. Wielkopolska to szczególny teren w naszym kraju, który od lat mierzy się z cyklicznym niedostatkiem wody, mówi się, że region ten wręcz stepowieje.

Co wtedy dzieje się z wielkopolskimi lasami?

Zaczynają one chorować, widzimy to m.in. na płycie krotoszyńskiej, gdzie zamierają dąbrowy, ale szczególnie znika z naszych lasów świerk. Susze to też pożary lasów, stąd od lat jednym z głównych działań leśników jest odtwarzanie zasobów i zatrzymywanie wody w lasach.

Działania leśników w trosce o wodę w lesie

Leśnicy, gospodarując w myśl zasad zrównoważonej gospodarki leśnej, realizują działania w zakresie małej retencji. Od wielu lat w lasach powstają urządzenia hydrotechniczne spiętrzające wodę tzw. zastawki oraz zbiorniki. Odtwarzane są stawy i mokradła, powstają przepusty i oczka wodne. Istotą małej retencji jest spowalnianie odpływu wody z terenów leśnych. Co do zasady mała retencja nie zakłada budowy dużych obiektów hydrotechnicznych, w postaci tam, czy też dużych zbiorników wodnych. Koncentruje się na spowalnianiu odpływu wody, naśladując przy tym przyrodę. Obiekty małej retencji budowane są z kamieni, ziemi, drewna czy faszyny. Nie mają spektakularnej formy, wtapiają się w leśne otoczenie, przybierając postać małych oczek wodnych, mokradeł i niskich spiętrzeń.

Nie od dziś wiadomo, że zatrzymana woda w lesie pozwala na jego lepsze funkcjonowanie. Rośliny mające dostęp do wody nie są narażone na choroby, natomiast w zróżnicowanej przestrzeni leśnej chętniej pojawiają się nowe gatunki zwierząt, roślin i grzybów.

W latach 2015-2022 wielkopolscy leśnicy, działając w ramach projektu „Kompleksowy projekt adaptacji lasów do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych" zamierzają przebudować i zmodernizować 86 obiektów, w tym 35 zbiorników oraz 44 obiekty przywracające funkcje obszarom mokradłowym, tworzące retencję korytową i powodujące spowolnienie odpływu wody.

Ślad wodny

Styl życia i nasze codzienne wybory mają znaczny wpływ na dostępność wody. Starajmy się nią gospodarować w zrównoważony sposób. Jak to zrobić? To kilka prostych zasad, o których warto pamiętać.