Aktualności Aktualności

Powrót

"Dąb krotoszyński" - nasza światowa marka

"Dąb krotoszyński" - nasza światowa marka

Zakończyliśmy tegoroczną, wyjątkową Międzynarodową Submisję Cennego Drewna Dębowego w Krotoszynie. To ważne wydarzenie na europejskim rynku drzewnym, choć w tym roku, z powodów epidemicznych w zupełnie innym wydaniu. Dlaczego “dąb krotoszyński” to marka RDLP w Poznaniu? Czym charakteryzuje się drewno wystawione do sprzedaży? Skąd się bierze? Jak jest przygotowywane?

Drewno przeznaczone na licytację pochodzi z zaplanowanych cięć przewidzianych w zatwierdzonym przez ministra środowiska Planie Urządzenia Lasu. Nigdy, specjalnie nie wyszukujemy najstarszych i najgrubszych drzew w miejscach niezaplanowanych do użytkowania na dany rok. Wybieramy natomiast drzewa o najlepszych parametrach technicznych drewna oraz takich, z których drewno będzie miało najbardziej atrakcyjne walory estetyczne. Wyjątkowość tego drewna jest efektem cech genetycznych, specyficznych warunków przyrodniczych oraz pracy wielu pokoleń leśników.

Zdjęcie przedstawia przekrój kłody dębowej, fot. Hubert Marciniak (RDLP w Poznaniu)

Skąd się wzięły dęby na Płycie Krotoszyńskiej?

Badania DNA przeprowadzone w najstarszych drzewostanach dębowych Nadleśnictwa Krotoszyn potwierdzają, że dęby krotoszyńskie pochodzą z Półwyspu Bałkańskiego. To właśnie może być jedną z przyczyn występowania tak gonnych (długich) i dobrze oczyszczonych (pozbawionych gałęzi) pni, wąskich słojów rocznych oraz ciekawego rysunku i barwy drewna.

Las dębowy, fot. Archiwum RDLP w Poznaniu

Drewno dębowe sprzedawane podczas submisji, aukcji cechuje się równomiernym wąskim usłojeniem, jednorodną barwą i nielicznymi niewielkimi wadami widocznymi na korze. Wąskosłoistość wynika również z właściwości gleb krotoszyńskich. Drzewa tam mogą korzystać tylko z wody opadowej, ponieważ glina nie pozwala na dostęp do wody gruntowej. Z tego powodu krotoszyńskie dęby wykształcają płaskie systemy korzeniowe (podobnie, jak świerk), a co za tym idzie są bardzo wrażliwe na brak opadów. To ważne ponieważ wąskosłoistość powoduje, że drewno jest bardziej plastyczne, a to z kolei znacznie ułatwia obróbkę skrawaniem. W tym wypadku, ma to duże znaczenie, ponieważ większość drewna z Krotoszyna przeznaczana jest na okleinę.

Okleina czyli co?

Produkcja okleiny, fot. Lubelski Fornir sp. z.o.o.
Okleina to drewno skrawane płasko na cienkie, zwykle około 1 mm grubości, płaty. Warto na to zwrócić uwagę, bo jednorodna barwa, co jest jedną z cech drewna z dębu z Płyty Krotoszyńskiej, pozwala na zachowanie powtarzalności rysunku drewna. Kolejne cechy, takie jak brak wad lub ich niewielka liczba, zwiększają wydajność drewna i wpływają na jakość końcowego produktu.
Regał wykonany z okleiny, fot. Balti Spoon.
 
Komoda wykonana z okleiny, fot. Balti Spoon.Okleina wykorzystywana jest do do produkcji mebli, ale także desek rozdzielczych w autach czy wykończeń w łódkach i jachtach. Coraz częściej okleiny wykorzystywane są też w produkcji paneli podłogowych.
Panele podłogowe, fot. PPUH MAT-TAR sp.j Dorota i Władysław Matuszkiewicz.

Co jeszcze powstaje z drewna dębów sprzedawanych na submisjach, aukcji?

Drewno to przeznaczone jest również do produkcji litych mebli dębowych. Chętnie wykorzystywane jest do produkcji wyrobów galanteryjnych. Szczególnym zastosowaniem jest produkcja beczek drewnianych wykorzystywanych do leżakowania wina oraz produkcji whisky. Każdy kawałek drewna znajduje swoje zastosowanie.

Beczki dębowe, fot. Katarzyna Dolata-Wiciak (RDLP w Poznaniu).

Znak towarowy "Dąb krotoszyński”

Aby podkreślić wyjątkowość drewna dębowego pochodzącego z płyty krotoszyńskiej, zarejestrowano znak towarowy „DĄB KROTOSZYŃSKI” nabijany na kłodach sprzedawanych w czasie aukcji.

18 listopada 2014 roku Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej zarejestrował znak towarowy „Dąb Krotoszyński". Prawna ochrona będzie obowiązywała przez najbliższe 10 lat, z możliwością prolongaty. Projekt graficzny oznaczenia przygotował Jędrzej Szyguła z Wydziału Gospodarki Leśnej RDLP w Poznaniu.

Znak towarowy "Dąb Krotoszyński". Archiwum RDLP w Poznaniu.

Znak ten potwierdza źródło pochodzenia drewna, a tym samym wskazuje jego specyficzne cechy. Znakiem tym mogą posługiwać się nadleśnictwa leżące na terenie "płyty krotoszyńskiej", czyli nadleśnictwa Jarocin, Krotoszyn, Piaski i Taczanów.

Jak wybieramy drewno na submisję, aukcję?

Sprzedaż na submisji czy aukcji  trwa tylko jeden, dwa dni, lecz jego przygotowania zaczynają się już rok wcześniej. To wtedy, w każdym fragmencie lasu, z którego w następnym roku będzie pozyskiwane drewno, sporządza się tzw. szacunki brakarskie. Drzewa typują leśniczowie, kwalifikując je do poszczególnych kategorii. Wybrane wiosną sztuki, pozyskuje się znacznie później, zazwyczaj w listopadzie, grudniu. 

Przed rozpoczęciem cięć w miejscu w którym miejscowy leśniczy zaobserwował potencjalnie cenne egzemplarze pojawiają się wykwalifikowani brakarze.To oni zatwierdzają wybór leśniczego. Wtedy zaczyna się etap dokładnej oceny, w tym oceny technicznej ewentualnych wad drewna. Po ścięciu drzew każde z nich oceniane jest po raz trzeci. Brakarze dokładnie oglądają każdą sztukę i starannie manipulują drewno, czyli wycinają tę część pnia, która trafi na plac giełdowy. Ze zrębu drewno przywozi się na place, gdzie jest wystawiane. Po ostatecznym, gładkim obcięciu plastra z czoła kłody, drewno układa się „pod sznurek", czyści, by wyeksponować rysunek słojów, ewentualne wady drewna widoczne na korze. Kłody są tu grupowane w “losy” o podobnych wymiarach i jakości. Układa się je starannie na legarach, aby można było je dokładnie obejrzeć, a następnie usuwa się zanieczyszczenia.

Zdjęcie przedstawia pilarzy i brakarzy przygotowujących drewno na aukcję, fot. Katarzyna Dolata-Wiciak (RDLP w Poznaniu).

"Katalog z ofertą"

Rokrocznie przedstawia się do sprzedaży w RDLP w Poznaniu około 1000 m3 drewna dębowego. Jest to drewno sklasyfikowane przez specjalistów jako okleina lub drewno tartaczne o zbliżonych do okleiny właściwości.

Najcenniejsze kłody oznacza się symbolem „ATF". Stanowią „czystą okleinę" lub „częściową okleinę", czyli drewno wykorzystywane do produkcji forniru. Wszystkie wystawiane “losy” drewna posiadają swój indywidualny numer, a każda egzemplarz drewna znakuje się podając szczegółowe wymiary.

Zdjęcie przedstawia plac sprzedażowy. Fot. archiwum RDLP w Poznaniu.

Na potrzeby aukcji przygotowuje się specjalny katalog, w którym opisane są wszystkie sztuki przeznaczone do sprzedaży.

Podsumowanie tegorocznej submisji

Przygotowywaliśmy się do jubileuszowej XXX Międzynarodowej Aukcji Drewna Cennego, a przez sytuację pandemiczną zmuszeni zostaliśmy do zmiany formy sprzedaży na submisję. Różnica polega na tym, że na aukcji mamy do czynienia z tradycyjną licytacją. W submisji klienci składają pisemną ofertę. Ta forma pozwala na zachowanie odpowiedniego dystansu społecznego.

Zorganizowana submisja przyciągnęła kontrahentów z różnych zakątków Europy. Wzięło w niej udział 11 firm, z czego zakupu drewna dokonało 6 firm. Najwięcej drewna kupiły przedsiębiorstwa drzewne z Polski. Kupując produkty wykonane z krotoszyńskiej dębiny przyczyniamy się do ochrony klimatu. Wyroby wyprodukowane, z tak cennego surowca, pozostają w użyciu na długie lata, wiążąc w sobie CO2. Ocenia się, że jedno średniej wielkości drzewo absorbuje przeciętnie ok. 1 t CO2 na każdy metr sześcienny przyrostu. Jeśli przyjąć, że metr sześcienny drewna waży ok. 500 kg, to mniej więcej połowę z tej masy stanowi właśnie węgiel. Dzięki pracy wielu pokoleń leśników drewna w Polsce stale przybywa, tzn. rośnie zasobność lasów. Powierzchnia lasów również się zwiększa, z niespełna 21% po II Wojnie Światowej do ok 30 % obecnie. 


Grafika przedstawia zmiany w Lasach Państwowych w latach 2009-2019. Źródło CILP.