Rozmawiamy z autorem książki, Andrzejem Antowskim, podleśniczym z Nadleśnictwa Jarocin.

• Na rynku wydawniczym jest mało publikacji poświęconej tej tematyce. Jak był Twój cel, idea, którą chciałeś przekazać czytelnikom?

Niezapisane karty historii wymagają od autora ogromnej wiedzy i pasji. Moim celem było uporządkowanie tej wiedzy, opisanie jej w fachowy sposób, z punktu widzenia leśnictwa. Do tej pory w regionalnych opracowaniach poświęconych zagadnieniom wielkopolskiej konspiracji lat 1939 – 1945 czytelnik napotykał co prawda na miejsca i nazwiska ludzi zawodowo związanych z lasem i leśnictwem ale informacje te przedstawiane były wyrywkowo, jako wzmianki. Rzadko można było natrafić na szersze opracowania. Obarczone były również błędami, związanymi np. z konkretnymi osobami. Dotyczy to zwłaszcza zniekształcania danych personalnych oraz nazewnictwa w hierarchii służbowej. Błędy występują również w nazwach leśnictw i leśniczówek. Dla zawodowego leśnika i pasjonata historii nie jest to bez znaczenia.

• Przy pisaniu książek historycznych najważniejsze są fakty. Zgromadzenie tak wielu danych, odszukanie rodzin poległych żołnierzy i retrospekcja wydarzeń wymagają od autora wielu poświęceń. Co było dla Ciebie najważniejszym źródłem informacji?

Punktem wyjściowym do rozpoczęcia mojej pracy był „Almanach Polskich Leśników Kombatantów" autorstwa dr. Macieja Borczyńskiego oraz prace Komisji Kombatanckiej działającej przy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu. Szczególnym zadaniem, które sobie postawiłem, była weryfikacja znanych już biogramów pracowników leśnictw, którzy pracę w zawodzie podjęli przed wybuchem II wojny światowej, lub rozpoczęli ją w trakcie niemieckiej okupacji.

"Najbardziej zależy mi, żeby sylwetki leśników nie zostały zapomniane..."

By uniknąć powielanych błędów w swych poszukiwaniach starałem się dotrzeć przede wszystkim do rodzin leśników rzeczonych wydarzeń.  Przeprowadzone poszukiwania doprowadziły mnie do odkrycia wielu nowych faktów i dokumentów, co pozwoliło zarówno na uzupełnienie danych biograficznych, jak i na korektę wielu publikowanych wcześniej informacji. Dopełnieniem przekazu są bogate niepublikowane materiały archiwalne, w większości ikonograficzne.

• Skupiłeś się na wydarzeniach wyłącznie z obszaru Wielkopolski?

Tak, od wielu lat gromadzę materiały właśnie z tego terenu, który jest mi najbliższy. Zdobywam je w przeróżny sposób, od rodzin opisywanych osób, z bibliotek publicznych czy prywatnych kolekcjonerów. Internet to również bogate źródło informacji, które jednak trzeba weryfikować. Z kolei do rekonstrukcji strojów używam oryginalnych materiałów po leśnikach kupionych np. na aukcjach serwisów internetowych.

Więcej informacji o Andrzeju, jego życiu i niezwykłej pasji dowiecie się z książki "Leśnicy z Pasją".

Moja publikacja terytorialnie obejmuje wielkopolskie kompleksy leśne administrowane przez Dyrekcję Lasów Państwowych w Poznaniu według ostatniego podziału administracyjnego Lasów Państwowych i województwa poznańskiego przed wybuchem II wojny światowej. Drobne wyjątki dotyczą wydarzeń lub osób umiejscowionych na pograniczu regionu. Pod względem czasowym moja praca obejmuje okres od momentu powołania polskiej administracji leśnej w regionie w 1920 r. aż do zakończenia okupacji hitlerowskiej w Wielkopolsce w lutym 1945 r.

• Gdybyś miał krótko streścić i przybliżyć czytelnikom zarys Twojej książki?

We wstępnych rozdziałach przedstawiłem strukturę wielkopolskiej administracji leśnej w II Rzeczpospolitej. W kolejnych odsłonach omówiłem jakie znaczenie dla obronności kraju stwarzał las i w jaki sposób wykorzystano w tym przedsięwzięciu personel leśny, powołując do życia największą w kraju paramilitarną organizację Przysposobienie Wojskowe Leśników, działającą także w Wielkopolsce. We fragmencie wspomnień przedstawiłem sytuację na pograniczu polsko-niemieckim i udział leśników w przygotowaniach obronnych zachodniej granicy na odcinku województwa poznańskiego oraz pierwsze godziny rozpoczynającej się hitlerowskiej okupacji Wielkopolski.

Ponadto opisałem system zarządzania i administrowania zasobami leśnymi w okupowanym regionie a także wpływ powołanej w Warszawie Rady Głównej Leśnictwa na działania, których mieli się podjąć polscy leśnicy w walce z okupantem. W tej części zawarte zostały biogramy oraz bogaty materiał ikonograficzny, który w moim odczuciu pozwoli zachować w pamięci te osoby. Publikacja zawiera również inwentaryzację osad leśnych, które stały się „zielonymi bastionami" walczącej Wielkopolski. Biogramy leśników i opis ich działalności usystematyzowany został w taki sposób, by odpowiednio pokrywał się z ówczesnym podziałem województwa poznańskiego na powiaty oraz leśne jednostki administracyjne nadzorujące lasy różnej własności (państwowe i prywatne). Dokonałem w ten sposób swoistej rekonstrukcji historycznej, opisującej ówczesne realia.

• Najważniejsi w tej publikacji są ludzie i ich historia opowiedziana Twoimi słowami a po części spisana jako relacja. Zatem oprócz wartości historycznej, publikacja niesie ze sobą hołd złożony walczącym i poległym leśnikom oraz ich rodzinom.

Tak, przedstawieni bohaterowie na tle przemian historycznych są świadectwem obywatelskiej postawy i przykładem dla następnych pokoleń. Działania, których podjęli się polscy leśnicy na rzecz Polskiego Państwa Podziemnego w Wielkopolsce powinny być powodem narodowej dumy, utrwalającej w pamięci naszą historię. Według dzisiejszej wiedzy, na frontach II wojny światowej walczyło około 400 wielkopolskich leśników, natomiast na terenie samej Wielkopolski w walkę z okupantem włączyło się ok. 140 osób, zawodowo związanych z leśnictwem. Walkę podejmowali zarówno zaprzysiężeni jak i nienależący do organizacji podziemnych. Działania polegały w głównej mierze na sabotowaniu zarządzeń władz okupacyjnych, wypełniając w ten sposób postanowienia konspiracyjnej Rady Głównej Leśnictwa. Wobec panującego terroru bronili honoru Polaka oraz godności polskiego leśnika, dając przykład umiłowania Ojczyzny i lasów.
 

Dziękujemy za rozmowę. W imieniu autora przekazujemy szczególne podziękowania rodzinom bohaterów za okazaną pomoc w realizacji projektu.